Ο μίτος του Νίτσε στο λαβύρινθο του Μοασίρ Μπαρμπόσα

Ένα νοητό γράμμα προς τον μεγαλύτερο αποδιοπομπαίο τράγο στην ιστορία του ποδοσφαίρου, τον Μοασίρ Μπαρμπόσα, τερματοφύλακα της Εθνικής Βραζιλίας, ένα λάθος του οποίου χάρισε στην Ουρουγουάη το Μουντιάλ του 1950 στο Ρίο ντε Τζανέιρο και έριξε στη θλίψη χιλιάδες Βραζιλιάνους. Η ήττα αυτή έμεινε στην ιστορία ως “Maracanazo” ή «Η συμφορά του Μαρακανά».

Διάβασα μια φράση τις προάλλες και θυμήθηκα την ιστορία σου. Μια φράση που σαν να περιέγραφε 70 χρόνια πριν ό,τι θα σου συνέβαινε εκείνη τη μέρα στο Μαρακανά και θα σου άλλαζε τη ζωή. Ή καλύτερα ό,τι θα ακολουθούσε αυτό που σου συνέβη εκείνη τη μέρα στο Μαρακανά.  Έγραψε ο Νίτσε στο βιβλίο του «Η Αυγή» το 1881 το εξής: Αυτός που τιμωρείται δεν είναι ποτέ αυτός που έκανε την πράξη, είναι πάντα ο αποδιοπομπαίος τράγος. Μην μου πεις ότι δεν μειδίασες με την ταύτιση έστω και αχνά.

Πάμε πάλι. Διάβασε το ξανά. Αυτός που τιμωρείται δεν είναι ποτέ αυτός που έκανε την πράξη, είναι πάντα ο αποδιοπομπαίος τράγος. Αυτές οι λέξεις μιλούν για σένα. Είναι ο μίτος σου, η έξοδος σου από τον λαβύρινθο της 16^ης Ιουλίου του 1950. Στον λαβύρινθο αυτό δεν μπήκες ακριβώς, περισσότερο σε έριξαν εκεί. Και μάλιστα σε μια μονάχα στιγμή. Την ίδια στιγμή που για μια χώρα όλα τα υπόλοιπα που είχες καταφέρει ή όσα θα μπορούσες να καταφέρεις στο μέλλον σβήστηκαν βίαια. Το χθες και το αύριο χάθηκαν μονομιάς και έμεινε μόνο το τώρα. Μόνο αυτή η κακή απόφαση, μόνο το λάθος, μόνο η ήττα. Και τα 200.000 δάχτυλα σε έδειξαν ταυτόχρονα με τρόπο μηχανικό. Τα αισθανόσουν να μακραίνουν τόσο πολύ που να αφήνουν τις κερκίδες, να τρυπούν το δέρμα σου. Και τα 200.000 ζευγάρια ματιών σκοτείνιασαν και είδαν το δικό σου πρόσωπο να φέρνει το σύννεφο που τους έκρυψε το φως. Κρυμμένα στα σκοτάδια της ανέχειας περίμεναν με εμμονή το φως ενός Παγκόσμιου Πρωταθλήματος, σαν όαση. Η θλίψη και ο θυμός πλημμύρισαν το στάδιο και με ορμή σε κυνήγησαν ώσπου να σε κατασπαράξουν και να σε παρασύρουν σε ένα τσουνάμι υποτιθέμενης ενοχής. Με κάποιο τρόπο, τα δάκρυα και το σοκ μιας ολόκληρης χώρας έπρεπε να αποδοθούν κάπου, να φορτώσουν κάποιον. Εσένα. Εσύ έμελλε να τα κουβαλήσεις στους ώμους σου για πάντα. Εσύ να ζεις μέχρι την τελευταία σου πνοή ως αυτός που «έκανε όλη τη Βραζιλία να κλάψει» όπως είπε εκείνη η μητέρα στην κόρη της 20 χρονιά μετά, τεντώνοντας ακόμη ένα δάκτυλο προς το πρόσωπο σου. Εσύ να γίνεις η μοναδική σπιθαμή που στάθηκε ανάμεσα στην απόλυτη δόξα και αυτό που θεωρούταν απίθανο, την απώλεια αυτού του Μουντιάλ. Τι κι αν υπήρχαν 10 ακόμη ποδοσφαιριστές με άσπρες φανέλες στο χορτάρι; Πόσες φορές θα σκέφτηκες πως εκείνη η μέρα θα μπορούσε να είναι τόσο διαφορετική; Πως τα δάκρυα θα ήταν χαράς, πως τα 200.000 δάχτυλα θα σε σημάδευαν ως τον σωτήρα της Βραζιλίας, που απέκρουσε το σουτ του Γκίτζα, πως η σιωπή θα ήταν ουρλιαχτά πανηγυρισμών. Το μετάλλιο που ήδη έγραφε το όνομα σου έτσι χρυσό και λαμπερό, με τρόπο ειρωνικό υποδεικνύει αυτό που θα μπορούσε να ήταν η ζωή σου από εκείνη τη μέρα και μετά. Αλλά δεν έμελλε να είναι. Αντίθετα έμελλε να είναι ένας ατέλειωτος λαβύρινθος στον οποίο εκτός από την έξοδο αναζητούσες και τη δικαίωση σου.

Μοασίρ Μπαρμπόσα, σε όποιον ουρανό κι αν βρίσκεσαι εύχομαι να ακούς τα λόγια του Νίτσε, να τα θυμάσαι. Τιμωρήθηκες σκληρά αλλά μην πιστέψεις στιγμή πως αυτό έγινε με τρόπο δίκαιο ή λογικό. Μην πιστέψεις στιγμή πως ήσουν υπεύθυνος. Γιατί δεν υπήρξες παρά μόνο ένα εξιλαστήριο θύμα, το τραγικότερο της ποδοσφαιρικής ιστορίας.

Ιάσονας Θεριός